Business to politics

Een Toekomstbestendig Belastingstelsel

Ons belastingstelsel is hard toe aan een grondige herziening. Het draagt onvoldoende bij aan duurzame economische groei, innovatie en werkgelegenheid. En het is nodeloos ingewikkeld. De aangekondigde herziening van het belastingstelsel is een uitgelezen kans om te komen tot een beter stelsel, door slimme verschuivingen toe te passen die zorgen dat de werkgelegenheid stijgt en de vervuiler betaalt.

Daarom zet De Groene Zaak zich ervoor in dat de aankomende herziening van het belastingstelsel antwoorden biedt op de vragen van de toekomst. Concreet doen wij daarvoor deze voorstellen.

Stilstand is geen optie

De afgelopen decennia is het belastingstelsel vooral cosmetisch gewijzigd. Er is niet of nauwelijks een discussie gevoerd over de manier waarop het belastingstelsel een activerende rol kan spelen door de juiste randvoorwaarden te creëren voor toekomstbestendige economische groei. Want om de welvaart van huidige en toekomstige generaties te garanderen, zal economische vooruitgang hand in hand moeten gaan met verbetering van klimaat, milieu en natuur. Cruciaal daarvoor zijn de juiste financiële randvoorwaarden, waardoor bedrijven en huishoudens beloond worden als zij groene en sociale oplossingen toepassen. Belastingvergroening speelt hierbij een sleutelrol.

Tegelijkertijd blijft de wereld om ons heen veranderen. Er is sprake van aanhoudende hoge werkeloosheid, met name bij jongeren. Bedrijven en overheden snijden als gevolg van de crisis vaak als eerste in arbeidskosten. Hierdoor laat de Nederlandse economie kansen liggen in een wereld waarin solidariteit tussen en binnen generaties onder druk staat, waarin grondstoffen schaarser worden en het klimaat verandert.

Een veranderende rol voor de overheid

De economie verandert. Waar in de vorige eeuw financiële winst voorop stond, definiëren steeds meer bedrijven hun missie breder: ze streven naast winst naar het minimaliseren van hun impact op milieu en maatschappij, of zelfs naar het creëren van een positieve ecologische en/of sociale bijdrage. Deze bedrijven zorgen voor een economie die op termijn stabieler en sterker is. Hiermee vervaagt de traditionele tegenstelling tussen het bedrijfsleven als vervuiler en de overheid als normensteller. Het belastingstelsel is het meest effectieve middel voor de overheid om deze positieve ontwikkeling te versnellen, door de bedrijvigheid die zorgt voor een stabiele duurzame en sociale economie op lange termijn fiscaal te stimuleren.

Een nieuw stelsel

Het belastingstelsel kan helpen om de genoemde problemen het hoofd te bieden, maar ons stelsel is nog ingesteld op de economie van gisteren. Terecht is er daarom bij vrijwel alle politieke partijen veel aandacht voor de broodnodige hervorming van het belastingstelsel. Over hoe die hervorming eruit moet zien lopen de politieke meningen (uiteraard) uiteen, wel lijkt er consensus te bestaan dat de herziening moet leiden tot een lastenverlichting voor arbeid. Wij vinden dat die lastenverlichting gepaard moet gaan met een verschuiving van belastingen naar grondstoffen, mobiliteit en energie. Alleen dan ontwerp je een belastingstelsel dat bijdraagt aan de gewenste stabiele duurzame en sociale economie.

Samen met Natuur&Milieu, Greenpeace en de Duurzame Energie Koepel heeft De Groene Zaak een manifest geschreven waarin vijftien suggesties worden gedaan voor een beter belastingstelsel op het gebied van aanpassingen in de BTW, energiebelasting en belasting op mobiliteit. Dit zijn concrete voorstellen waar de politiek direct mee aan de slag kan gaan. Ook het rapport New plan. Fiscal reforms for an inclusive, circular economy. Case study the Netherlands van The Ex Tax Project, dat met behulp van de vier grote accountantskantoren tot stand is gekomen, biedt een prachtige stip aan de horizon en laat zien dat een belastingverschuiving van arbeid naar grondstoffen economische groei oplevert. We moeten nu koers zetten richting die stip.

Dat gebeurt in het huidige stelsel niet, want de hoogte van de huidige belasting doet veelal onvoldoende recht aan de externe effecten van een product of dienst. Vaak betaalt niet de vervuiler, maar de burger of het bedrijfsleven voor de indirecte kosten van activiteiten. Activiteiten die bijvoorbeeld leiden tot schaarste aan grondstoffen, grond-, lucht-, of watervervuiling, klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit. Grondstoffen, een schone leefomgeving en natuur als basis voor de welvaart van onze én toekomstige generaties, verdienen een reële prijs te krijgen in de (circulaire) economie. Een daarop ingericht belastingstelsel is daarvoor een effectief en efficiënt instrument. 

Duizenden nieuwe banen

Door de lasten op arbeid te verlagen wordt arbeid goedkoper en dat leidt tot meer werkgelegenheid. Los van de economische voordelen, is op maatschappelijk niveau werk een randvoorwaarde voor een welvarend en bevredigend leven. Zeker in een tijd waarin de (jeugd)werkeloosheid hoog is, is het belastingsysteem bij uitstek een instrument om meer mensen aan het werk te krijgen en jongeren op die manier meer perspectief te bieden. Reparatiediensten, hergebruik, renovatie en onderhoud zijn bij uitstek arbeidsintensief en zijn juist de sectoren waar mensen die nu buitenspel staan aan de slag kunnen. Maar deze sectoren worden door  de huidige belastingdruk op arbeid sterk ontmoedigd. Het nieuwe belastingstelsel kan ook daar voor een grote omslag zorgen.

Manifest “Een toekomstbestendig belastingstelsel”